Zwiąż się, by być wolnym – czyli o doborze liny słów kilka.

2019-08-12

Wielokrotnie podczas doradzania klientom spotkamy się z pytaniami którą linę wybrać, czy ten model będzie się skręcać bardziej niż inny, albo czy będzie bardziej wytrzymały. Oczywiście, znamy parametry techniczne, dotykamy liny podczas przyjmowania dostaw, ale trudno jest wnioskować, jak lina zachowa się po kilku latach użytkowania. Wiele zależy przede wszystkim od rodzaju użytkowania. I właśnie to, jak używamy naszych lin, będzie podstawą tego miniporadnika.

Podział lin wspinaczkowych

Pierwszym i podstawowym podziałem lin jest podział na liny dynamiczne, półstatyczne i statyczne. Tu zajmować się będę wyłącznie linami dynamicznymi, bo pozostałe dwa rodzaje nie są używane do wspinaczki (a przynajmniej nie jako główne liny), ze względu na swoje właściwości.

Liny dynamiczne pochłaniają energię w trakcie odpadnięcia, w przeciwieństwie do dwóch pozostałych typów. Występują 3 rodzaje lin dynamicznych:

Liny pojedyncze
Liny połówkowe
Liny bliźniacze (stopniowo wychodzą z produkcji, gdyż liny spełniają bardziej wyśrubowane normy dla lin połówkowych)

Liny pojedyncze, jak sama nazwa wskazuje, używane są do asekuracji pojedynczo. Ich średnice są zróżnicowane - od nawet 8,5 milimetra do 11 milimetrów. Ich głównym zastosowaniem jest wspinaczka w skałach czy na panelu.

Liny połówkowe muszą być stosowane w 2 żyłach. Ich średnice ulegają ciągłemu zmniejszaniu – obecnie są już modele mające średnicę poniżej 7mm. Nie spotyka się raczej grubszych połówek niż 9mm. Są używane głównie przy wspinaczce wielowyciągowej.

Liny bliźniacze również muszą być stosowane razem, ale dodatkowo żyły muszą być prowadzone razem. Powoli wychodzą z użytku.

Wspinaczka przy asekuracji z użyciem dwóch lin.

Aby lina uzyskała atest i mogła być sprzedawana na europejskim rynku, poddawana jest wielu testom – sprawdzają one kilka różnych parametrów:

Liczba rwań
Siła graniczna
Wydłużenie statyczne
Wydłużenie dynamiczne
Przesuw oplotu
Węzłowatość

Liczba rwań – główny parametr określający wytrzymałość liny. Im większa ilość wytrzymanych prób, tym większa trwałość liny. Aby lina otrzymała atest według normy PN-EN 892 nie może się zerwać szybciej niż wskazana ilość prób:

Liny pojedyncze – min. 5 odpadnięć, ciężar 80kg, współczynnik odpadnięcia 1,78, siła uderzenia dla pierwszego odpadnięcia nie większa niż 12kN.
Liny połówkowe/podwójne – min. 5 odpadnięć, ciężar 55kg, współczynnik odpadnięcia 1,78, siłą uderzenia dla pierwszego odpadnięcia nie większa niż 8kN.

UWAGA – przy linach połówkowych jest testowana jedna żyła, a nie dwie naraz.

Liny bliźniacze – min. 12 odpadnięć, ciężar 80km, współczynnik odpadnięcia, siła uderzenia dla pierwszego odpadnięcia nie większa niż 12kN – testowane są DWIE żyły jednocześnie.

Siły graniczne zostały opisane powyżej, jednak 12kN to wartość maksymalna – ludzki kręgosłup nie wytrzyma więcej niż ta wartość. W praktyce im mniejsza siła graniczna, tym lepiej, gdyż tym bardziej delikatne wyłapywanie lotu. Dość ważny parametr przy linach podwójnych, gdzie zakładane punkty mogą być słabe – a im mniejsza siła tym mniejsze obciążenie punktów. Wartość ta rośnie z czasem, gdyż lina podczas używania rozciąga się, a tym samym może pochłaniać mniej energii.

Wydłużenie statyczne – parametr mówiący o ile lina rozciągnie się podczas statycznego obciążenia. Dla lin pojedynczych wartość ta nie może przekroczyć 8%, dla lin podwójnych 10% - przy obciążeniu testowym 80kg.

Wydłużenie dynamiczne – parametr mówiący o wydłużeniu podczas pierwszego odpadnięcia testowego. Nie może przekroczyć 40%.

Przesuw oplotu – większość lin jest złożona z dwóch komponentów: rdzenia i oplotu. Większość producentów ma w swoich ofertach liny z połączonym rdzeniem i oplotem na stałe (na przykład technologia Beal Unicore). Podczas testów maksymalna wartość przesuwu wynosi 1%. Im mniejsza wartość tym mniejsza szansa, iż dojdzie do przesuwu na końcach liny – a my linę będziemy musieli obcinać.

Węzłowatość – parametr mówiący o tym jak łatwo jest na linie wiązać węzły. Wartość maksymalna to 1,1. Im mniejsza wartość, tym lina bardziej giętka i łatwiej wiązać węzły – ale też bardziej się one zaciskają. Liny o wysokich wartościach parametru węzłowatości będą zazwyczaj grubsze, sztywniejsze i będą gorzej pracować w przyrządach.

Ponadto wielu producentów ma w swoich ofertach liny IMPREGNOWANE. Zaimpregnowanie liny powoduje, iż wolniej ona nasiąka wodą, wolniej się brudzi i trochę szybciej „chodzi” w przyrządach. Impregnowany może być sam oplot bądź cała lina (rdzeń+oplot).

Dobra lina to spokojna głowa :)

Koniec technikaliów - jak lina będzie odpowiednia dla mnie?

Wszystko powyżej brzmi bardzo mądrze i naukowo, ale jaka lina będzie odpowiednia na jakie warunki? Jak w wielu dziedzinach życia: to zależy :)

Inną linę będzie chciał kupić wspinacz jeżdżący do Hiszpanii na drogi za 8b, a inną osoba rozpoczynająca przygodę ze wspinaczką, która jest świeżo po kursie i wspina się w skałkach pod Krakowem co 2 tygodnie.

Podstawowe parametry liny, które musimy dobrać względem naszych potrzeb:

Średnica
Długość
Impregnacja

Dla osób mniej obytych z asekuracją bądź poszukujących liny bardziej wytrzymałej, lepsza będzie lina grubsza. Lina trochę wolniej przechodzi przez przyrząd, więc jest nieco prostsza do wyłapania. Większa grubość powoduje, że oplot jest nieco bardziej wytrzymały, więc mniej wyciera się – szczególnie w ostrej skale (granit, piaskowiec).

Liny cienkie są przede wszystkim lżejsze (mniej do noszenia na podejściu + niższa waga przy prowadzeniu) i powodują mniejsze tarcie (zarówno na przelotach, jak i w przyrządzie). Ciężej jednak się nimi asekuruje, wymagane jest już pewne doświadczenie. Poleciłbym je osobom bardziej doświadczonym, wspinającym się już jakiś czas.

Podobnie jest przy linach podwójnych. Liny cieńsze będą lżejsze, więc będzie mniej do noszenia na podejściu, ale i nieco mniej wytrzymałe. Standardem na rynku są średnice około 8mm (7.8-8.5mm), choć istnieją modele zarówno cieńsze (7,3mm czy nawet 6,9mm), jak i grubsze (8.6mm, 8.7mm czy nawet 9.1mm).

Liny wspinaczkowe są poddawane licznym testom jakości i wytrzymałości.

Jak długą linę wybrać?

Długość liny zależeć powinna przede wszystkim od miejsca, w którym chcemy się wspinać. Obecnym standardem, jeśli chodzi o długości, stało się 60m. Tyle w zupełności starczy na >95% dróg na podkrakowskich skałkach, jak i Sokolikach czy innych polskich sektorach. 50m starczy również na zdecydowaną większość dróg na Jurze, więc można rozważyć taki zakup, jeśli to będzie nasz główny cel.

Jednak na „łeście” drogi są zwykle nieco dłuższe, a standardem jest lina o długości 70m – choć spotykałem się z opiniami, że bez „osiemdziesiątki” w Hiszpanii będzie ciężko. Jadąc tam na pewno wolałbym mieć trochę dłuższą linę niż 60m.

Długości lin połówkowych to zwykle 50 lub 60m. Czasem spotyka się liny 70m, jednak zwykle nie potrzeba w górach aż tak długich lin – tworzone linie zjazdów są zwykle pod 2x50m. Jednak przy przesztywnieniu liny lub drogach bez obitych stanów te 10m może okazać się bardzo pomocne.

Im dłuższe drogi wspinaczkowe pokonujesz, tym więcej liny trzeba za sobą ciągnąć. Warto zastanowić się nad cieńszymi, lżejszymi linami.

Impregnacja liny? Po co?

Impregnacja liny jest szczególnie ważna przy linach połówkowych, używanych do wspinania w górach – może się zdarzyć, że złapie nas ulewa, bądź my będziemy się wspinać zimowo. Lina bez impregnacji szybciej nasiąka wodą, a przez to staje się cięższa – w zimie może dodatkowo dojść do oblodzenia liny. Kupując linę pod Tatry – warto dopłacić do modelu z impregnacją.

Przy wspinaniu sportowym impregnacja przed wodą nie ma aż takiego znaczenia, ale im wyższy stopień impregnacji, tym wolniej lina się brudzi, a sama lina może być użytkowana dłużej. Impregnowany może być sam oplot bądź rdzeń wraz z oplotem.

Przy linach połówkowych warto wziąć różne kolory żył – mam na myśli kolory dość odległe od siebie (niebieski/zielony, czerwony/żółty, niebieski/pomarańczowy, czerwony/zielony), żeby móc je łatwo rozróżniać – rzecz wydawałoby się mała, ale dość przydatna.

Na koniec krótki opis modeli dostępnych w E-Pamirze – dla każdego znajdzie coś dobrego :)

Liny pojedyncze:

Beal Opera 8,5mm – bezpośredni konkurent powyższego Serenity – lina również z potrójną certyfikacją. Naprawdę bardzo cienka, jeśli używana pojedynczo – bonus do siły aktywuje się sam :) Występuje w wersjach Dry Cover i Golden Dry.

Beal Booster III Unicore 9,7mm – świetna lina pojedyncza, wykonana w technologii Unicore, gdzie rdzeń z oplotem połączony jest w sposób uniemożliwiający posuw oplotu. Lina jest bardzo funkcjonalna, lepiej się nią operuje. Booster gwarantuje kompromis między wagą a wygodą użytkowania. Dostępna w wersji z impregnacją oplotu (Dry Cover) jak i pełną impregnacją oplotu i rdzenia (Golden Dry).

Beal Stinger Unicore 9,4mm – lina pojedyncza dla zaawansowanych wspinaczy, wykonana w technologii Unicore, bardzo szybka i poręczna. Występuje w wersji Dry Cover i Golden Dry.

Beal Virus 10mm – podstawowa lina do wspinaczki skałkowej, nieco grubsza – a dzięki temu bardziej wytrzymała, popularny wybór wspinaczy na Jurę

Beal Karma 9,8mm – nieco chudsza siostra Virusa, różnią się w zasadzie wyłącznie średnicą. Karma jest o 0,2mm cieńsza, a przez to nieco szybsza i lżejsza.

Mammut Eternity 9,8mm – jedna z popularniejszych lin Mammuta, bardzo poręczna mimo swojej zwiększonej grubości. Dostępna w wersji z impregnacją (Dry), jak i bez (Classic)

Mammut Infinity 9,5mm – uniwersalna lina pojedyncza, polecana dla nieco bardziej doświadczonych wspinaczy, ze względu na dość szybką pracę w przyrządzie. Dostępna w wersji bez impregnacji (Classic) jak i z impregnacją (Dry).

Mammut Serenity 8,7mm – lina z potrójną certyfikacją – może być używana jako lina pojedyncza, połówkowa i bliźniacza. Do użytku jako pojedyncza tylko przez bardzo zaawansowanych wspinaczy. Bardzo lekka, stworzona do asekuracji na trudnych drogach. Występuje w wersji z pełną impregnacją Dry.

Black Diamond Rope 9,9mm – bardzo żywotna lina, o świetnym stosunku średnicy do wagi. Sprawdzi się przy intensywnym użytkowaniu. Dość łatwa w opanowaniu, przez co może być dobrym wyborem na pierwszą linę.

Liny podwójne:

Mammut Phoenix 8mm – jedna z najpopularniejszych lin podwójnych na rynku, łączy w sobie niską wagę, niską siłę uderzenia i rozsądną cenę. Jest produkowana wyłącznie w wersji z pełną impregnacją (Dry)

Beal Gully 7,3mm – jedna z najcieńszych lin na rynku! Bardzo lekka, ale i bardzo szybka w przyrządzie. Niektórzy się śmieją, że jest niewiele grubsza od sznurówek :) Zdarzyło mi się na niej wspinać, i mimo niskiej średnicy sprawdzała się bardzo dobrze. Tylko w wersji Golden Dry.

Beal Ice Line 8,1mm – jak sama nazwa wskazuje lina dla miłośników wspinania lodowego – ze względu na bardzo niską siłę uderzenia. Sprawdzi się zarówno zimą jak i latem w górach. Technologia Unicore poprawia jej właściwości i żywotność.

Liny bliźniacze:

Jedyną liną wyłącznie bliźniaczą jest Beal Rando 8mm – jest to lina typowo lodowcowa, do asekuracji podczas podchodzenia lodowcem czy do ski-alpinizmu. Nie można jej używać w skale jako jedynej żyły, ze względu na niewystarczającą wytrzymałość. Dostępna w wersji bez impregnacji, jak i z pełną impregnacją rdzenia i oplotu.

Mam nadzieję, iż ten krótki artykuł nieco pomoże Wam w doborze liny z naszej oferty. W razie wątpliwości, pytań bądź pomocy w doborze konkretnego modelu – zapraszamy do naszego sklepu. Obsługa zarówno sklepu stacjonarnego, jak i internetowego wam z przyjemnością doradzi :)

Autor: Czarek Chełkowski

Pokaż więcej wpisów z Sierpień 2019

Podziel się swoim komentarzem z innymi